Vedi anche la altre versioni

La  Cunfessión 

As heva inviarà mal.           

A-s’heva inviarà mal mal e l’eva ’nvià ch’l’andava sémpar püssè pegg.

Is évan a-stai cuntent, in paes, indua ch’is hévan divertì cunt i nost’ amis, ma pö ’l gh’eva fai un tenpural d’està. Vün da cüi tempuralón ch’i rìvan a sprunbatǜ e ch’i fan a-scapà via tüti. Vün da cüi ritemp ch’i pàrtan in surdina cunt una quai guta e cunt un po’ ’d vent, ma che pö, dopu ’n quài àtim, dopu it fan vidé lur cus l’è ch’hin bón da fà e da cus l’è ch’a riva pardabón: culi quài guti hin diventà di gutón, e cul po’ ’d vent l’heva tacà cunt al tirà di fuladi füriusi, ch’al gh’heva ’ndai ’ma che ’n àtim par a-svuià i strai e fà scapà tüti quanti.

Anca nün i sévan a-scapà, i sévan a-scapà chì int al nòstar cantón. Int al nòstar parchegg fora man indua ch’i gnévan sémpar par a-stà ’n po’ ’nsèma, par brasciass sü e sintiss un po’ visin, e, tra na cunfidensa e n’altra, l’eva ’ndai da finì ch’igh l’hevi dì. Óh almenu…i sevi ’n vià ch’i cercavi da dìgal.

Sì, adèss finalment igh al disevi, igh al disevi ma ’l gh’hevi pü ’d paroli. Culi stèssi paroli ch’im hévan girà par la tèsta da tantu temp, adèss l’eva ’me s’i stentàssan da ’gnim fora. Culi paroli ch’i sevi pensà, ch’i sevi mèss insèma vüna par vüna. Culi paroli che, par cul ch’am restava d’unèst, i duvevi propi cunfessai, a smejava fina ch’igh i évan pü. L’eva cume se dal cör, indua ch’i sevi ’ndai a cercai, datu ch’i pesàvan trop e i sufugàvan la cusciensa, is la cavàssan gnanca pü da fà ’l tuchèt da stra par rivà fina tacà la buca, tant da pudé ’gnim fora. I paroli i restàvan da déntar, i pensier i restàvan da déntar, tüt cul ch’i vurevi dì al restava da déntar…l’eva ’me s’agh füssa pü.

Mi pensavi ch’eva l’ucasión güsta par dij, mi credevi che, dopu tüt al divertiment da cula sera, anca mi im avrissi pudǜ ciapà l’ucasión par a-scargam da doss cul pes ch’am pesava da tantu temp, ch’am pesava la vita, ch’am custringeva ’nt la büsia.

Mi i vurevi ben lassal giò d’una quai part par liberàman, par a-spartil cunt un quaidüna e sintìmal pesà di menu, ma l’eva ’me s’igh l’avissi ’mpatacà ’doss, l’eva ’me sa m’apartegnissa, ’me s’al füssa manumà par mi, e nissün d’àltar al pudìssa iütam da purtàgan al pes. I n’hevi pena ’ma lassà giò ’n po’, da culi paroli udiusi: pena ’ma culi che mi ’m parévan ch’i fǜssan a-stai i püssè impurtanti, culi ch’am pareva ch’i cüntàssan, culi ch’i pesàvan püssè, ma smejàva chi bastàssan mia, a-smejàva ch’i évan mia sé.

«… … … … … … ...»

«E ’lura?»

«Alura che roba.»

«Cume “che roba”? No, i disi, ti parli pü, ’dèss?»

I suma setà giò ’n màchina int al parchegg a-scür. L’è pö ’ndua che da ani i gnuma par nascùndass e che da alura i la dupruma mé s’al füssa cà nostra, par sintiss visin e par a-stréngiass insèma i cör. I suma fèrmi tra ’l mürèt e la scèss, int una pusissión ch’l’è quasi da previlegià, datu ch’la resta püssè fora vista, e chì, int a-stu cantón, al gh’è pena ’ma ’l post par trè o quàtar màchini; tüti i altri i dévan a-sta püssè in fora, püssè visin a la stra e a la vista da chi l’è ch’al passa da lì.

Int la màchina visin a nün in invià ch’i fan l’amur; as veda da tüt al balutulà e da tüt a’ sguignì dla màchina, ma mi ’m la cavi mia da vess cuntenta par lur. Mi l’è ’me  s’il gh’avissi na capa ’d piunb incscima la tèsta; inscima la mea, inscima la sua.

Im guardi i man ch’ia tegni fai sü e strenci ’nt la scossa; a lü, no, a lü ’gh guardi mia. Lü ’gh riesci mia a guàrdal ant i occ; forsi ’gh riüsciarò pü par tüta la sera. Forsi ’gh riüsciarò mai pü par sémpar.

«Cus l’è ch’a ti vöri savé?»

«Cristu! Francesca! T’è fai che finì da spacam al cör, t’it na rendi cünt o no!»

«Sì…» la vus l’è fina-fina, na vusina sfursà ch’as senta quasi gnanca. Na vusina ch’agh la fà pena pena da truvass la stra d’in tramèss dla gula seca e di cordi dal col, che ’nt a’ sfors hin tirà ’me di cordi ’d viulin. Cula capa ’d piumb l’è drera ch’am riva ’doss, l’è drera ch’am riva déntar. Fina da déntar; i la senti ch’la riva…i son pesanta…pesanta…

Pesanta ’nt la tèsta. Pesanta ’nt al corp. Pesanta ’nt la cusciensa. Pesanta e sensa forsi, ch’am par ch’i sij gnanca pü buna da mov un’ùngia.

«E ’lura…no, i disi, ma t’il gh’è propi gnenta da dim?»

«… … …» anca ’l silensi l’è pesant, e quandu ch’l’è pardabón un silensi, alura ’l fa ’ncura püssè mal che tanti paroli mèssi ’nsèma. Diu…ma che voja da pingg ch’im senti adoss!

«It l’ho giamò dì, Silvio, mi… mi i la so mia ’l parchè ch’i l’ho fai. Mi vurarissi massam, crédam, ma la so mia. Mi so pena ’ma ch’im senti ’n a-schivi; mi so pena ’ma ch’i vurarissi murì.»

«E no… nèh… l’è tropa comuda ’nsì! Quandu l’è ch’l’è cumencià?»

«… … …»

«E ’lura?»

«Bèh…ti la sé…is vidévan… ogni tant…is parlàvan…»

«E ti? Ti ti tè sǜbit tacà adoss, nèh?»

«No, ma và!...L’è cumencià ch’l’eva gnenta! Lü l’eva gentil…l’eva simpàtich, anca,…Óh Madóna, Silvio, ma parchè ch’a ti devi fam dì stì robi chì…»

«E…e quandu l’è ch’i l’i fai?»

Una lama ch’am và dent int al scervèl. Una lama ch’am và déntar drita fina ’nt l’anima. Una lama ch’la la cerca, ch’la la strascia, ch’la la fà a toch. Una lama ch’i cerchi gnanca da diféndaman, che tantu im la spetavi, che tantu, forsi, l’eva propi cula ch’i vurevi, cula ch’i cercavi: una lama ch’la sia stai da squarsciam al cör.

«It preghi, Silvio! It preghi…par piasé!»                

«Quandu l’è ch’i l’i fai, èh, i vöri savel??!!»

«Un…un mess fa… a ma smeja.»

«Un mess fa? Un mess fa, nèh! It odji, Francesca, Cristu s’it odji!»

«I la so…i la so, Silvio; im odji ’nca mi dimparmì.»

«Ma parchè ti l’è fai?»

«…I la so mia…l’eva bèl…am feva piasé; l’eva bèl e lü ’m feva tanti cumpliment…Óh Madóna, Silvio, i la so mia…i t’al güri, i la so propi mia ’l parchè!».

Am par fina ch’al sia da tacam la nausea. I senti na badalón e ’n grup int a’stòmich ch’a ma storgia sü tüta, i la senti ch’am fa murì. L’è ’me si fǘssi mai a-stai ansì tantu mal in tüta la vita.

«I vò fora ’n’àtim, và; i vò fora ’n’àtim ch’igh la fò pü da sta chì déntar, Cristu! Cristu! Cristu!»

I resti dimparmì. Igh la fò gnanca d’alsà la tèsta par védal a-sbat la purtiera; i vedi pena ’ma cunt la cua ’d l’occ che, int la màchina li visin, hin finì da fala sguignì. Forsi almenu ’ma lur hin cuntent. Mi ’l gh’ho pena ’ma na roba ch’am gira ’n testa, pena ’ma vüna, pena ’ma vüna crüdela, spietà e sensa rasón; pena ’ma na dumanda ch’la ciama: parchè! E i siguiti a ciamàmal e riciamàmal ’me na cantilena semsa sens…parchè…parchè…parchè. Diu, ’me ch’i vurissi turnà ’ndrera! Turnà ’ndrera d’un mess, turnà ’ndrera d’un ann!

Dai védar impanà a vegna déntar un quài ciarur ad lüss riflessa. Ogni tant, un quài a-sbarlügión dal ciar di màchini ch’i pàssan sü la strà am riva ’doss e ’m lassa vidé tüt l’ǜmid, tüt al bagnà e tüt a’sgutament ad l’aqua ch’al gh’è ’ncura ’n gir. L’è fina bèl da véd i ciar ch’hin ’mè s’is curìssan drera, riflèss dai guti d’aqua ch’hin ancura ’mpatacà tacà i foji dla scèss. Anca l’aria s’ha fai püssè frèsca, ma mi i seguiti cunt al sintila pesanta ’nca le. Pesanta ’me mi, pesanta ’me la vita, pesanta ’me la mort.

Lü ’l vegna. Lü ’l vegna dent incura e, da ’me ch’al sara sü la purtiera, as capissa giamò ’me ch’al gh’avrà  da siguità.

«Adèss basta, nèh! Adèss i vöri savé!»

«Che roba?»

«Che roba? No, ma i disi, t’im ciami anca “che roba”? Séntam ben Francesca, mi i vöri savé; mi i vöri savé ’n dua, quandu, cus l’è ch’a t’è fai e cus l’è ch’al gh’è sücèss!»

«No, Silvio… Óh Madóna, Silvio, ma ti podi mia ciamàmal!»

«I podi mia!!!Cristu Fancesca!!! Ti ti m’al devi dì! Mi…mi ’gh la fò gnanca pü da tucat, ti la capissi o no, mi…mi ’m fa schivi manumà a pensagh…a pensagh che cul la t’ha tucà, a pensagh che cul là…Óh Cristu, và, fam gnanca ’gnì ’n ment…»

Il gh’avrissi mai credǘ ch’l’avissa da vess a-stai ansì tantu dulurusa. Ogni parola na sberla, ogni sbèrla na curtlà ’nt al cör, ogni curtlà ch’i pudrissi fina sintigh i guti dal sang ch’i pìcan par tèra. La tensión la seguita cunt al fam ’gnì a’ stòmich in buca.

… e cula capa ’d piumb ch’am pesa adoss e ch’am a-schiscia…

La tèsta ch’am pesa, i man ch’im pésan, la vita stèssa ch’am pesa, e ch’l’è ’gnǘ ’nsì tantu insupurtàbila tüt ant un culp.

«E ’lura?»

«E ’lura che roba…»

«’Dua l’è ch’i l’i fai?»

«A…a cà sua…»

«A cà sua indua?»

«Int al so lèt…»

«E…e ti…ti t’igh l’è fai…anca...cunt la buca?»

Mi i la so, mi la so ch’a la fà par fam mal e i pensi fina ch’a ma staga ben. O forsi a la fà par fass dal mal dimparlǜ. Forsi al fà ’nca lü ’me ch’i fò mi, forsi anca lü l’è drera ch’al cerca da fàssan sü un mal növ; cume se un toch da cul növ al pudrissa scascian un toch da cul vecc. Cume se ’l feriss dimparlü, al pudissa purtagh via un po’ dal mal ch’il gh’ho fai mi. E mi son pesanta…mi ’m senti pesanta…mi ’l gh’ho doss tüt al mund ch’a ma schiscia e ch’am sufoga. Mi i la so mia s’igh la fö da ’ndà ’vanti ’nsì.

 Lü ’l respira fort. Lu al tira sü ’l fià par impiniss i pulmon. Forsi par fass püssè forsa da pudé ’nda ’vanti. Forsi ’l sa gnanca lü s’al vöra pardabón andà ’vanti, ma urmai l’è ’me s’l’avissa ciapà cula stra lì e ’l vöra rivagh fina ’n fund.

«E ’lura?»

«S…sì.»

«… … … »

«Dua?»

«Sü la pultruna.»

«Cume sü la pultruna???»

«Mi…mi i sevi setà giò ’n pultruna…e lü… --Óh Madóna, igh la fò mia-- …e lü l’eva ’n pé davanti da mi.»

«T’igh l’hevi giamò fai di altri volti?»

L’è ’n turment! Óh Madóna, s’l’è ’n turment!…L’è mia la realtà, custa chì…l’è ’n sogn…l’è na roba ch’agh capita a ’n’altra…a poda mia dass ch’igh sij déntar mi ’nt a-cula roba chì.

«…s…sì.» ancura cula vusina sgrassià. Ancura cula vusina sgaratenta ch’as capissa gnanca ’me ch’la fa par ’gnim fora. Ancura cula vusina ch’la smejarissa cargà ’d gatar, ma che ’nveci l’è manumà piena ’d disperassión.

I senti ch’as lassa ’ndà e ch’a sbata la tèsta tacà ’l pogiatèsta. Mi i la guardi mia, mi son mia buna ’d guardal. Mi ’l gh’ho i öcc ch’hin fiss int la mè scossa, ch’hin fiss süji me man ch’is turméntan, ch’is a-strafùgnan. Mi ’l gh’ho i öcc, la tèsta e tüt al col ch’hin inciudà fiss e ch’im fan mal.

«E pö?...E pö i si ’ndai int al lèt?»

«Sì.»

«E lü ’t t’la mès…sì ’nsuma,… i l’i fai fina ’n fund?»

«No… mia sǘbit…mi…par piasé, Silvio, finumla chì, am fà trop mal…»

«Ahh, at fà trop mal, nèh?  Ma varda che ch’in-si-chì cul la ch’a sta mal i son mi! Ti ti sé cula ch’a s’ha divertì.»

L’è vera… l’è vera… l’è vera… Óh Madóna, l’è vera! Ma alura s’l’è vera parchè che ’dèss i stò ’nsì mal?! Forsi parchè ch’im na rendevi mia cünt…forsi parchè ch’i sevi ’gnǘ  scema tüt ant un culp…i la so mia, forsi i la savrò mai. Mi i credevi da vess libera, mi i credevi ch’i pudissi fà tüt cul ch’i vurevi, mi i credevi da pudé fal; ma cus l’è ch’am diseva la tèsta…cus l’è ch’am diseva ’nt a cüi mument là

«Insuma, ti vè ’vanti o no? I vöri savé tüt, ti la capissi cust chì?!»

«Is suma… caressà, prima…»

«Caressà indua?»

«Óh, Silvio, par piasé…it preghi…»

«Và ‘vanti!!!»

«…Dapartüt!!! Lü m’ha tucà…»

«A t’ha tucà…lì?»

«…sì…»

«Che schivi…!Và ’vanti.»

«Óh Madóna, Silvio…ma i soliti robi …ti la sé ’nca ti, no?»

«No! Un Cristu ch’i la so! I t’ho dì ch’i vöri savel da ti!»

I senti la prima lacrima che finalmen am vegna giò. Mi i son tropa in tensión parchè ch’al sia da gnim al sangèt. Mi l’è ’me si fǜssi da marmu e cula prima lacrima a n’ha ben fai ad la sfors par gnim fora. Pianin-pianin, timida, quasi ’me se anca le al gàbia ’vǜ vargóna.

I la senti ǘmida, calda, ch’as cerca la stra, un po’ tremulenta, ch’as ferma ’n’àtim indecisa, ch’la riparta, ch’la và d’un’altra part e ch’as fèrma ’ncura par cercass na stra növa.

«…I l’ho tucal un po’ ’nca mi…is suma basà…»

«Che schivi, che schivi, che schivi! Ma pensa a quanti volti ch’i t’ho basà ’nca mi, dopu che cul la…Cristu, che schivi!»

«… … … »

«E…a t’ha piasǘ?»

«Che roba?»

«Cume “che roba”!!! S’a t’ha piasǘ cul cha t’è pena dì! Alura, t’ha piasǘ o no?»

«…Am…và mia ’d rispùndat.» i lacrimi, culi urmai hin truvà la so stra. A smeja chi sgùrgan daparlur, sensa ’n a-sfors, sensa ’n sangèt. Im végnan giò daparlur, ansì, i sgùrgan dimparlur e sensa fin, cume se tüt cul piumb al fǘssa diventà na man a pügn ch’a ma storgia ’l cör e ’gh fà ’gnì fora tüt ’l giǘsc. Im gìran un po’ ’n gir par la facia, po’ ’m végnan giò e ’m a-sgùtan dal barbarot. Im a-sgùtan ant i man dent int la scossa, e mi, che culi man im la cavi mia da tégnai fermi, mi i vò ’vanti ’me par rabaiai sü e ’mpastai insema. I vurarissi ch’al fǜssa ’d védam, ch’al fǜssa ’d capim; i vurarissi ch’al sia da dim da mia pingg, da mia preocupam, che tant l’è gnenta; ma lü ’l parla mia. Lü ’l ciama, e basta. Lü forsi l’è cuntent ad védam piangg. Lü ’l gh’ha ’nt i man cula lama  ch’am la gira ’nt i piaghi. Forsi par fam dal mal a mi e mia sintiss al so, forsi parchè ch’l’è cuntent da fal, forsi parchè ch’l’è propi ’n si ch’as deva fà.

«At la fai anca lü cunt la buca, cunt la léngua?»

«…sì…un po’…»

« Anca!! E t’a piasǜ?»

«No…» büsia, büsia, büsia. Óh Madóna, ma cus l’è chi fò, il gh’ho giamò dì ’n’altra büsia!

«Bèh, almenu ’ma cul!»

Pòvar Silvio! Tacass tacà na büsia par sentìssan sulevà. Tacass lì tacà ’me ’n disperà; imbrancass tacà na büsia ’nsì scema, tantu par marcà un punt anca lü e pü sintiss a-sprufundà dent ant l’inǘtil.

I minüt i pàssan; i lacrimi i siguìtam a-sgurgam ma ’l sangèt am vegna propi mia. Il gh’ho pena ’mà la tensión dal piang ch’a m’ha fai ’gnì reda la gula e tüt al col. I senti ’me s’am fasissa mal dapartüt. Il go la tèsta ch’l’è voia, ch’la rimbumba. Óh Madóna, la mè vita l’è ’nvià ch’as disfa, e mi són gnanca buna da fam ’gnì ’l sangèt.

«E quanti volti ch’i l’ì fai?»

«…l’amur?...»

«Sì, acidentu a ti, sì, l'amur! Da cus l’è ch’i suma ’nvià ch’i parluma, èh, quanti volti l'è ch’i li fai??!!»

«I m’al ricordi mia.»

«Ah no, nèhhh? E ‘nveci sì ch’a ti t’al ricordi, quanti volti?!»

«Ma i la so mia, Silvio! Cinch, ses…»

Óh Madóna, al dulur ch’i senti l’è trop gross. Ma parchè ch’l’è sücèss! A ma smeja gnanca vera ch’i són a-stai mi da mèt in pé tüt a stù pastiss. Mi l’hevi manumà ciapal par un’esperiensa, par na curiosità, par na cunfèrma. Sì, na cunfèrma: ’me par réndam cünt che lü l’eva cul giüst; lü, propi lü e nissün d’àltar. Forsi parchè ch’l’eva ’nsì fàcil, forsi parchè ch’l’eva ’nsì bèl, forsi parchè ch’i credevi da pudé fà tüt cul ch’i vurevi…Óh Madóna, ma cus l’è ch’i credevi…I pensavi mia da pudé fagh ansì mal…ma ’me ch’i son fai! Adèss im na rendi cünt, adèss ch’l’è trop tardi, im na rendi cünt.

«It porti a cà, và.»

«No, Silvio, ’spèta…parlùman ancura ’n po’, s’a ti vöri…»

«A’ gh’è gnenta da parlan, a’ gh’è pü gnenta.»

La màchina la parta e in menu da des minüt da stra, i suma bèli che rivà a cà mea.

«Và giò, i suma rivà.»

Igh la fò mia. I podi gnanca tirà sü la tèsta. Igh la fò mia! I gambi l’è ’me s’igh i avissi pü, i m’übidìssan pü. I senti che si vò via al sarà tüt finì. I senti che ’l vess a-stai insèma par tri ani, s’i vò via ’dèss, al sarà ’me s’i avissi sbatài int al rüd. Am par da vegh la speransa fola che, s’im bugi mia, magari un quaicuss al poda ’ncura cambià.

«Và cà, dai; và cà ch’l’è tardi.»

Hin i trè uri dla matina. I suma stai trè uri in màchina. Mi a guardam i man impastà ’d lacrimi, a dim ch’i son na scema e a vuré murì par tantu mal ch’im sintevi. Lü a fam dal mal, a cercà ’d ferim püssè ch’al pudeva e a pensà da…a cus l’è ch’al pensava? I la savrò mai.

Is suma dì pochi robi, in fin di cünt, e i deseni ’d minüt ad silensi, hin bastà par la pena da ’mpinigh i voi. I són a-straca; straca da guardà sémpar fissa ’nt a-stèss post, straca da mia mòvam, straca da gnanca vess buna da piangg cunt un bèl sangèt ch’al lìbera ’l cör e  la tensión.

«Alura?…Ti vè cà o no?»

«Sì… ’dèss i vò…is sintuma duman?»

«I la so mia.»

Al gh’ha rasón, al gh’ha rasón, ma mi ’m senti propi ’n a-schivi, mi ’m senti propi murì. Ancura püssè da prima, s’al fǘssa pussìbil.

I vò gio dla màchina, e lü ’l parta sensa salüdam. Lü ’l parta in picchiata cunt i gumi ch’i sguìgnan, e ’l fa gnanca finta da guardass indrera.

Mi i vò ’n cà; mi ’gh giri la schena e i vò ’n cà. Mi m’ha restà pena ’ma na speransa par a-sta not: cula da cavamla da pudé piangg, propi ’me ch’as deva.

F I N